Słownik

NIPPONGO PORANDOGO – SHOJITEN
SŁOWNIK JAPOŃSKO – POLSKI

(terminów stosowanych w Karate-do i pokrewnych Sztukach Walki)

[A] [B] [C] [D] [E] [F] [G] [H] [I] [J] [K] [M] [N] [O] [P] [R] [S] [T] [U] [W] [Y] [Z] [Liczebniki] [Wymowa]

A)
Age – wznieść, wznoszący
Age-uke – blok wznoszący
Age-zuki – cios prosty wznoszący
Ago – podbródek
Ago-zuki – cios prosty w podbródek
Ahiato – krok
Aikido – współczesna japońska sztuka walki stworzona przez Morichei Ueshiba (1883 – 1969)
Aiki-jitsu – starożytna japońska sztuka walki, pierwowzór Aikido
Ai-uchi – równoczesna akcja
Aka – czerwony
Antai – zmiana
Ao – niebieski
Arigato – dzękuję
Ashi – stopa, noga
Ashi-barai – technika podcięcia stopą
Ashikubi – grzbiet stopy, przegub stopy
Ashi-waza – techniki podcięć
Atama – głowa
Atemi – uderzenia we wrażliwe punkty ciała
Atoshi-baraku – około 30 sek. do końca walki
Awase – łącznie, razem
Awase-waza – techniki łączone
Awase-zuki – cios oburącz, małe „u” (chudan-jodan)
Powrót do początku strony

B)
Banzai – naprzód, „niech żyje”, hura, okrzyk pozdrowienia
Barai – zagarnięcie
Bassai-dai-(sho) – nazwa kata; „zdobycie twierdzy”
Bo – pałka, laska, kij
Bo-jutsu – umiejętność walki za pomocą „bo”
Bokken – drewniany miecz
Bu – w złożeniach wojskowy, odnoszący się do sztuk/i wojennej
Budo – ogólna nazwa sztuki walki, „Droga Wojenna”
Bunkai – interpretacja kata
Bushi – japoński wojownik
Bushido – „Droga Wojownika”, najpierw niepisany, później dokładnie sformalizowany kodeks regulujący życie samuraja
Powrót do początku strony

C)
Chika-ma – mały dystans
Chikara – siła
Chikuden – szybkość
Chi-mei – „śmiertelny cios”
Chinte – nazwa kata; „niezwykła ręka” lub „złote ręce”
Choku-zuki – cios prosty
Chudan – środkowy poziom ciała, od pasa do obojczyków
Chui – ostrzeżenie
Chusoku – część podeszwy u podstawy palców
Powrót do początku strony

D)
Dachi – postawa, pozycja
Dai – dłuższe, twardsze
Dan – poziom, stopień mistrzowski w japońskich sztukach walki
Danryoku – elastyczność
Dan-zuki – cios powtórzony tą samą ręką
Do – metoda, sposób, droga, zasada, osiągnięcie czegoś
Dohyo – ring dla zapaśników sumo
Dojo – sala, w której trenuje się sztuki walki; dawniej pomieszczenie w świątyni przeznaczone do grupowych praktyk medytacyjnych
Dojo-kun – zasady obowiązujące trenujących
Dokko – okolica poniżej małżowiny usznej
Domo-arigato – dziękuję bardzo
Douzo – proszę
Powrót do początku strony

E)
Embu-sen – linia poruszania się, określona trasa, po której porusza się zawodnik wykonujący kata
Empi – łokieć
Empi-uchi – uderzenie łokciem
Encho – przedłużenie czasu walki
Enpi – nazwa kata „lecąca jaskółka”
Powrót do początku strony

F)
Fudo-dachi-(Sochin-dachi) – postawa trwała „zakorzeniona”, postawa pośrednia pomiędzy zen-kutsu-dachi, a kiba-dachi
Fukushin-shugo – narada sędziów
Fumi – dosłownie tupać
Fumikiri – kopnięcie tnące, wykonane kantem stopy
Fumikomi – kopnięcie depczące, wykonane piętą
Funakoshi Gichin (1868 – 1957) – twórca stylu Karate Shotokan nazywany jest ojcem współczesnego Karate. W 1922 r. G. Funakoshi przywiózł karate do Japonii i je spopularyzował; był uczniem m.in. Yasutsune Azato (1827 – 1898) i Yasutsune Itosu (1830 – 1915)
Furisure – obrót wokół osi ciała
Fusen-sho – walkower, zwycięża przez poddanie
Powrót do początku strony

G)
Gaeshi – kontratak
Gai-wan – zewnętrzna część przedramienia
Gankaku – nazwa kata; “żuraw na skale”
Gedan – poziom ciała od pasa w dół
Gedan-barai – blok zgarniający, zamiatający poniżej pasa
Geiko – trening, ćwiczenie
Geri-(Keri) – kopnięcie
Go – pięć, siła, twardość
Gohon-kumite – walka (pięć ataków z kontrą)
Goju-ryu – karate „Twarde-Miękkie” szkoła Karate założona przez Chojun Miyagi – (1887-1953), ucznia Kanryo Higaonny
Goju-shiho-dai-(sho) – nazwa kata „pięćdziesiąt cztery kroki”
Goshi – biodro
Gyaku – przeciwny, przeciwstronny
Gyaku-zuki – cios ręczny przeciwny do pozycji
Powrót do początku strony

H)
Hachiji-dachi – postawa w której stopy rozstawione są na szerokość bioder, palcami na zewnątrz
Hachimaki – bawełniana opaska na czoło lub chusta na głowę chroniąca oczy przed spływającym potem
Hai – tak
Hai-wakarimasu – tak, rozumiem
Hai-wan – górna część przedramienia
Haishu – grzbietowa powierzchnia otwartej dłoni
Haisoku – górna część stopy, podbicie stopy
Haito – wewnętrzna krawędź dłoni
Haito-uchi – uderzenie wewnętrzną krawędzią dłoni
Hajime – zaczynać, naprzód, start
Hakama – spódnico-spodnie dawnych samurajów, obecnie są używane w niektórych sztukach walki np. Aikido i Kendo
Hangetsu – nazwa kata; „półksiężyc” lub „trzynaście rąk”
Hangetsu-dachi – postawa półksiężyca
Hanmi – półfrontalne ułożenie ciała
Hanmi-hantachi-waza – walka treningowa, w której jeden z partnerów siedzi i wykonuje techniki obronne, drugi atakuje z pozycji stojącej
Hansoku – naruszenie zasad
Hansoku-chui – kolejne ostrzeżenie
Hansoku-make – dyskwalifikacja
Hantei – orzeczenie sędziowskie, werdykt
Hara – brzuch
Harai – odpierać
Hasami – nożyce
Hasami-zuki – cios nożycowy
Heian – pokój, spokój wewnętrzny, nazwa kata; Heian-Shodan, Nidan, Sandan, Yodan, Godan – „spokojne postanowienie”. Powstały w latach 1903-1907 na Okinawie (zwane Pinian przez Y. Itosu), na bazie Kanku i Bassai, jako kata szkoleniowe
Heiken – powierzchnia zaciśniętej pięści od wewnątrz
Heiko-dachi – postawa w której stopy rozstawione są na szerokość bioder, równolegle względem siebie
Heiko-zuki – cios równoległy zadany obiema rękami równocześnie
Heisoku-dachi – postawa w której stopy ułożone są razem
Hidari – lewa, lewy
Hiji – łokieć
Hiki-te – wycofana ręka, ułożenie pięści nad biodrem przy tułowiu, grzbietem ku dołowi
Hikite-uke – techniki bloków z pociąganiem przeciwnika w celu stworzenia korzystniejszej pozycji do kontrataku
Hikiwake – remis
Hiraken – cztery wysunięte kostki pięści
Hirate – uderzenie wewnętrzną stroną dłoni
Hitosashi-yubi – palec wskazujący
Hiza – kolano
Hiza-geri – kopnięcie kolanem
Hizo – żebra, również okolica nerek
Hyoshi – rytm
Powrót do początku strony

I)
Iaido – starożytna sztuka szybkiego wydobywania miecza z jednoczesnym cięciem, za jej twórcę uważa się Shigenobu Hayashizaki żyjącego około 1500 r.; sztuka ta jest silnie związana z Zen
Ibuki – rodzaj oddychania w karate – wdech przez nos, wydech forsowny, siłowy, z szeroko otwartymi ustami
Ichi – jeden
Ichi-suru – harmonijny
Ido-kihon – kihon w ruchu
Iie – nie
Ippon – jeden, pojedynczy, punkt w terminologii sportowej, równy dwóm waza-ari
Ippon-ken – pięść jednej kostki, palca wskazującego
Ippon-kumite – walka do jednego punktu, do jednego ataku
Isshin – serce
Powrót do początku strony

J)
Jikan – czas, termin nakazujący zatrzymanie stopera, aby w danej chwili nie wliczać czasu walki
Jiin – nazwa kata „podstawa klasztoru” lub „głos klasztoru”
Jion – nazwa kata „głos klasztoru”
Jitte – nazwa kata „dziesięć rąk”
Jiyu-kumite – sparing w stylu wolnym, wolna walka
Jo – miejsce, plac, pole
Jodan – poziom górny ciała, głowa i szyja
Jogai – wyjście poza wyznaczone pole walki
Ju – miękkie, łagodny, dziesięć
Judo – współczesna japońska sztuka walki założona przez Jigoro Kano – (1860 – 1938) na bazie Ju-jitsu
Juji – krzyż, krzyżowy
Juji-uke – blok wykonany skrzyżowanymi rękoma
Ju-jitsu – „łagodna, miękka sztuka”, starożytna japońska sztuka walki, cechą charakterystyczną są rzuty, dźwignie i pady
Powrót do początku strony

K)
Kachi – zwycięstwo
Kaeshi-ippon-kumite – blokowanie kontrataku i powtórny atak pojedynczy
Kaeshi-waza – techniki kontrataków
Kaete – obrócić się o 180 stopni
Kagaku – nauka
Kage – tylna strona
Kagi-zuki – hak, krótki cios sierpowy
Kai – organizacja, towarzystwo
Kaisho – otwarta ręka
Kaisho-uchi – uderzenie otwartą dłonią
Kakato – pięta
Kake – zahaczenie, hak
Kake-uke – blok hak
Kakiwake uke – blok rozsuwający, blok klin odwrotny
Kakotsu – kostka
Kakumaku – przepona
Kanku-dai-(sho) – nazwa kata; „spojrzenie na niebo”
Kano Jigoro (1860 – 1938) – twórca Judo
Kansetsu-geri – kopnięcie kantem stopy na kolano
Kamae – określona postawa, pozycja do walki
Kamae-te – przyjąć postawę, komenda stosowana w czasie treningu odnosi się zwłaszcza do sposobu trzymania rąk
Kanki-geiko – trening zimowy
Kao – twarz
Kara – pusta, goła
Karada – ciało
Karate – „pusta ręka”, japońska sztuka walki wywodząca się z Okinawy, której twórcą był Gichin Funakoshi (1868-1957)
Karate-gi – ubiór do treningu karate, który w potocznym języku polskim nazywany jest „kimonem”
Karateka – osoba trenująca karate
Kata – forma, „walka z cieniem”, płynne wykonywanie technik obrony i ataku, kształtujące umiejętność walki z jednym lub wieloma przeciwnikami
Katana – długi miecz samurajski
Kaymoku – otworzyć oczy
Kawashi – unik
Kawashi-waza – techniki uników
Keage – podbicie, wznoszący
Keiko-gi – bluza ubioru treningowego
Keito-uke – blok nadgarstkiem, „kurza głowa”
Kekomi – pchający, penetrujący
Kempo – starochińska walka na pięści i stopy
Ken – pięść, ciało lub miecz
Kendo – współczesna japońska sztuka walki mieczem
Ken-jitsu – starożytna japońska sztuka walki mieczem
Kentsui-(Tetsui) – pięść – „młot”
Keri-(Geri)- kopnięcie
Keri-waza – techniki kopnięć
Ki – według wschodniej medycyny jest to subtelna energia (po chińsku „chi”) wypełniająca cały wszechświat, także człowieka, który posiada swoją własną wewnętrzną energię
Kiai – chwila maksymalnej koncentracji fizycznej i psychicznej poparta okrzykiem, umiejętność zogniskowania w danym momencie jakiejś techniki, wszystkich posiadanych umiejętności technicznych, sprawnościowych i psychicznych
Kiba-dachi – postawa jeźdźca w której stopy rozstawione są szeroko, równolegle do siebie
Kihon – podstawy, podstawowe techniki karate
Kime – naprężenie mięśni pod koniec wykonywania techniki
Kimono – tradycyjne wierzchnie ubranie w Japonii
Kin-geri – kopnięcie w krocze, grzbietem stopy
Kinteki – genitalia
Kiritsu – powstać, podnieście się!
Kizami-geri – krótkie kopnięcie przednią nogą
Kizami-zuki – krótki cios ręczny z mocną rotacją bioder
Ko-budo – „droga przez małe sztuki wojenne”, sztuka walki posługiwania bronią pochodzenia chłopskiego (np.; bo, nunchaku, sai itp.), powstała około XV wieku na wyspach Riukiu, często nazywana jest „uzbrojoną częścią karate”
Kodansha – mistrz posiadający stopień powyżej 5 dan
Kogeki – atak
Koken – grzbietowa powierzchnia zgiętego nadgarstka
Kokoro – duch, serce
Kokotsu – piszczel
Kokutsu-dachi – postawa zakroczna w ustawieniu kątowym. Powstała w ten sam sposób co zenkutsu-dachi, z wyjątkiem ustawienia pod kątem 45°
Kokyu – rodzaj oddychania w karate z kontrolowanym wydechem
Kombanwa – dobry wieczór!
Konnichiwa – dzień dobry! (używane po południu)
Kosa-dachi – postawa skrzyżowanych nóg
Koshi – poduszka stopy, nasadka palców stopy
Koshi-nage – rzut przez biodro
Koto – krtań, gardło
Kou – podbicie
Ko-uchi-gari – małe podcięcie wewnętrzne
Koyubi – mały palec u ręki
Kuatsu, Kwappo) – techniki przywracania przytomności po urazach, jakie mogą zdarzyć się w czasie treningu, w ogólniejszym sensie wszystkie techniki pierwszej pomocy przedlekarskiej stosowane w sportach walki
Kubi – szyja, przegub
Kuchi – usta
Kumade – „bambusowe grabie”, „łapa niedźwiedzia”, jeden z rodzajów ułożenia rąk w karate
Kumite – walka sportowa, dosłownie spotkanie rąk
Kuro – czarny
Kwonn – dojo w chińskim karate
Kyoei – pacha
Kyokotsu – kość policzkowa
Kyokushinkai – szkoła Karate założona w 1957 roku przez Masutatsu Oyama (1923 – 1994)
Kyoshi – stopień asystenta – profesora, dosłownie czarodzieja; 6, 7, 8 dan
Kyu – dziewięć, stopień uczniowski
Kyu-do – współczesna sztuka walki strzelania z łuku, bardzo silnie związana z Zen
Powrót do początku strony

M)
Ma-ai – średni dystans, również odpowiedni, właściwy dystans
Mabuni Kenwa (1889 – 1952) – twórca szkoły Shito-ryu
Mae – przód, dystans
Mae-ashi-geri – kopnięcie w przód nogą wykroczną
Mae-geri – kopnięcie w przód
Mae-ukemi – przewrót w przód
Mahanmi – boczne ułożenie ciała
Maitta – poddaję się
Makiwara – dosłownie „zwinięta słoma” – przyrząd do ćwiczenia uderzeń w postaci elastycznej deski z poduszką amortyzującą; dawniej wykonywaną z zawiniętej w płótno słomy ryżowej
Manuke – szarpnięcie
Marui – techniki po łukach stosowane zwłaszcza w aikido
Mashomen – frontalne ułożenie ciała
Mata – udo, pachwina
Mawashi – toczyć, kręcić, obracać
Mawashi-geri – kopnięcie po okręgu
Mawashi-zuki – cios obrotowy, okrężną pięścią
Mawate – obrót, zwrot
Me – oczy
Meikyo – nazwa kata „czyszczenie lustra” lub „taniec zwierciadła”
Migi – prawy
Mikazuki – sierp księżyca
Mikazuki-geri – kopnięcie po łuku, wewnętrzną krawędzią stopy
Mimi – ucho
Miyagi Chojun (1888 – 1953) – twórca szkoły Goju-ryu uczeń Kanryo Higaonny (1852 – 1915)
Miyamoto Musashi (1584 – 1645) – najsławniejszy szermierz japoński, zwycięzca sześćdziesięciu pojedynków; autor „Gorin-no-sho” („Księga Pięciu Pierścieni”)
Mizu – woda
Mizu-no-kokoro – „duch jak woda”
Mokuso – medytować, zamknąć oczy
Momo – udo
Morote – oburącz, obydwiema rękami
Morote-uke – blok przedramieniem wzmocniony
Morote-zuki – cios oburącz
Moto-no-ichi – komenda zalecająca powrót do pozycji wyjściowej
Mune – pierś, klatka piersiowa
Murasame – okolica, w której wyczuwa się puls tętnicy szyjnej
Musubi-dachi – postawa swobodna czujna w której stopy stykają się piętami, a palce są rozstawione
Powrót do początku strony

N)
Nagashi – zamiatać
Nagashi-uke – blok zamiatający ręką
Nagashi-zuki – cios płynny z silną rotacją bioder
Nage – rzut
Nage-waza – techniki rzutów
Naginata-jitsu – sztuka walki halabardą
Nai-wan – wewnętrzna strona przedramienia
Nakadaka-ken – środkowa kostka pięści, lekko wysunięta do przodu
Nakae – zająć pozycję
Nami-gaeshi – blok wewnętrzna stopą, kopnięcie powracającej fali, blok stopą lub podudziem
Natsu-geiko – trening letni
Neko – kot
Neko-ashi-dachi – postawa kota w której 95% ciężaru ciała spoczywa na nodze zakrocznej
Ne-waza – techniki walki w pozycji leżącej lub półleżącej, sposoby obrony po przewróceniu przez przeciwnika lub sposoby kontrataku po celowym przewróceniu się
Ni – dwa
Nidan-geri – kopnięcie podwójne dwupoziomowe
Nihon – Japonia
Nihon-nukite – „ręka włócznia” – dwóch palców, wskazującego i środkowego
Niju-shiho – nazwa kata „dwadzieścia cztery kroki”
Ninja – szpieg, wywiadowca, tajny agent do zadań specjalnych w okresie wojen domowych w Japonii, adept sztuki Nin-jitsu, „pan nocy”
Nin-jitsu – „sztuka pozostawania nierozpoznanym”, średniowieczna sztuka walki i wywiadu
Nodo – gardło
Nodobotoke – krtań, „jabłko Adama”
Nogare – spokojne i głębokie oddychanie w karate
Nukite – „ręka włócznia”, opuszki palców
Nukite-zuki – pchnięcie proste czterema opuszkami palców, ręka „włócznia”
Nun-chaku – drewniany cep stosowany jako broń na Okinawie
Powrót do początku strony

O)
O – w złożeniach – duży, wielki
Obi – pas
Oesh – (Oss) potwierdzenie zrozumienia i gotowość do wykonania określonego polecenia
O-hayo gozaimasu – dzień dobry!
Oi – wykrok
Oi-zuki – cios prosty z wypadu
Okinawa-te – „ręce Okinawy”, praforma współczesnego karate
Onegai-shimasu – proszę nauczyć mnie
Osae – naciskać, napierać
Osae-uke – blok naciskiem ręki, wykonany z góry do dołu
Otagani-rei – ukłon między ćwiczącymi, ukłon wzajemny uczniów
Otoshi – obniżać, opuszczać
Otoshi-zuki – cios w dół
Otsuka Hironori (1892 – 1982) – jeden z pierwszych uczniów Gichina Funakoshie’go, twórca stylu Wado-ryu
O-uchi-gari – duże podcięcie wewnętrzne
Oyama Masutatsu (1923 – 1994) – Koreańczyk Young-I-Choi przybyły do Japonii w 1938 roku. Tam naturalizował się przyjmując nazwisko Masutatsu Oyama, początkowo trenował Judo, później Shotokan i Goju-ryu, w latach (1953 – 1954) brał udział w walkach z bykami, w 1957 roku założył własną szkołę – Kyokushinkai
Oyayubi – kciuk
Ozeki – mistrz zapasów sumo
Powrót do początku strony

P)
Pantsu – spodenki gimnastyczne
Porando – Polska
Puro – zawodowiec (o sportowcach)
Powrót do początku strony

R)
Randori – sparing, walka treningowa
Rei – ukłon
Reigi – „etykieta”, kurtuazja
Ren – dwa, wiele
Ren-zuki – cios na przemian
Renoji-dachi – postawa w której stopy ustawione są w kształcie litery „L”
Renshi – w karate starszy ekspert 3, 4 dan, w kendo stopień poniżej 4 dan
Renshu – trening, ćwiczenia, zajęcia praktyczne
Renzoku-geri – kopnięcie kombinowane
Ritsu-rei-(Tachi-rei) – ukłon w postawie stojącej
Roku – sześć
Ronin – samuraj pozbawiony swego pana
Ryo – oba
Ryomo – skroń
Ryu – metoda, szkoła, styl, kierunek lub sposób
Ryusei – pułapki
Powrót do początku strony

S)
Sai – trójząb, przyrząd do sadzenia ryżu
Saifa – nazwa kata „końcowy punkt przełamania”
Samurai – rycerz, wojownik ściśle przestrzegający kodeksu „Bushido”
San – trzy
Sanbon-kumite – walka (trzy ataki z kontrą)
Sanbon-shobu-kumite – walka sportowa do trzech punktów
Sanbon-zuki – trzy następujące po sobie ciosy
Sanshin – nazwa kata „trzy bitwy” lub „trzy kroki”
Sanshin-dachi – postawa klepsydry
Sayonara – do widzenia!
Seienchin – nazwa kata „cisza podczas sztormu” lub „sztorm pośród spokoju”
Seika-tanden – środek ciężkości ciała, siedziba siły witalnej zlokalizowana w linii pośrodkowej ciała, kilka centymetrów poniżej pępka
Seiken – powierzchnia uderzenia, którą stanowią głowy II i III kości śródręcza
Seiken-choku-zuki – cios prosty przodem pięści
Seiryuto-uchi – uderzenie dłonią, „szczęka wołu”
Seiza – siedzieć prosto, pozycja siedząca na piętach w spokoju, z czystym umysłem, medytacja w ciszy
Sempai – starszy rangą, wyższy stopniem
Sempai-ni-rei – ukłon dla starszych stopni
Sen – tysiąc
Sen-no-sen – najwyższa forma inicjatywy, przejecie przewagi przed atakiem przeciwnika
Sen-bon-geiko – trening tysiąca technik
Sensei – mistrz, nauczyciel. Tytuł ten zwyczajowo przysługuje tym posiadaczom stopnia mistrzowskiego, którzy w swojej sekcji pełnią funkcję głównego instruktora. Jeśli w sekcji jest wielu posiadaczy czarnych pasów, tytuł sensei przysługuje najwyższemu rangą. Jeśli jednak każdy z posiadaczy czarnych pasów prowadzi osobną grupę w sekcji, jego uczniowie również zwracają się do niego sensei. Sempai to tytuł stosowany wobec instruktora prowadzącego trening, ale posiadającego jeszcze stopień uczniowski. Jeśli jednak zajęcia z daną grupą prowadzi posiadacz stopnia 5 dan, a asystują mu dwaj instruktorzy z 3 dan, to obaj instruktorzy są sempai i nikt więcej, choćby wśród ćwiczących byli jeszcze inni posiadacze czarnych pasów. Oba tytuły; sensei i sempai, są więc wyrazem grzeczności i szacunku nie tyle w odniesieniu do konkretnego stopnia, co do funkcji pełnionej w danej sekcji czy podczas określonych zajęć
Sensei-ni-rei – ukłon dla nauczyciela
Shi – cztery
Shiai – walka sportowa, sędziowana
Shiai-jo – plansza o wymiarach 8×8 lub 10×10 metrów, na której odbywają się walki karate
Shiatsu – japoński masaż
Shichi – siedem
Shifu-(Si-fu) – sensei w chińskim kung-fu
Shihan – mistrz, profesor – tytuł przysługujący karatekom noszącym wysokie stopnie mistrzowskie, zazwyczaj wyższe niż te, które przyznaje się za najwyższą biegłość techniczną. Tytuł ten jest wyrazem uznania za pracę teoretyczną w zakresie karate. Bywa przyznawany najwcześniej po 15 – 20 latach nieustannej działalności szkoleniowej
Shiho – cztery kierunki, cztery strony
Shihon-nukite – „ręka włócznia” otwartych palców
Shiken – egzamin
Shikkaku – dyskwalifikacja, opuścić pole walki!
Shiko-dachi (postawa rozłożona) – stopy rozłożone są w przybliżeniu na dwie szerokości barków, palce na zewnątrz pod kątem 45°. Masa rozłożona równomiernie na obie nogi. Kolana ugięte głęboko i odsunięte jak najdalej na zewnątrz. Tułów wyprostowany. Golenie w przybliżeniu pionowe
Shinai – miecz wykonany z czterech najwyższej jakości prętów bambusa, związanych węzłem (nakayuki), na szczycie których nałożony jest skórzany kołpak (sakigawa); używany przez zawodników Kendo
Shinden – główny budynek w średniowiecznej posiadłości feudalnej lub świątyni. Przed treningiem, na hasło shinden-ni-rei dawni karatecy składali ukłon w stronę siedziby pana feudalnego lub głównego budynku świątyni
Shinto – tradycyjna religia japońska oparta na wierzeniach w siły nadprzyrodzone i boskie pochodzenie cesarza
Shiro – biały
Shitei-kata – kata obowiązkowe
Shito-ryu – szkoła karate stworzona przez Kenwa Mabuni (1889 – 1952), długoletniego ucznia Yasutsune Itosu; kładzie nacisk na nadanie walce szybkości, manewrowości i dynamiki
Shitsu-kansetsu – dół podkolanowy
Shizen-tai – pozycja naturalna, postawa gotowości
Sho – dłoń, ręka, rozpoczynać (stąd shodan = 1 dan), krótsze, miększe
Shobu – walka, mecz w sportach walki
Shodan – najniższy stopień mistrzowski
Shogun – dyktator wojskowy
Shotokan – szkoła karate, której twórcą był Gichin Funakoshi (1868 – 1957); „Shoto”- (znaczy „fale sosen”) – literacki pseudonim mistrza z okresu młodości
Shomeni-rei – ukłon do przodu w pozycji stojącej lub siedzącej
Shuriken – sztylet, nóż do rzucania. W karate termin ten odnosił się głównie do wielokątnych gwiazd stalowych o wyostrzonych promieniach i krawędziach stosowanych w niektórych antycznych szkołach walki do rzucania
Shuto – zewnętrzna krawędź dłoni, „ręka nóż”
Shuto-uchi – cięcie wykonane kantem dłoni
Shuto-uke – blok wykonany kantem dłoni
Sobi – górna część łydki
Sochin – nazwa kata „wielka nagroda” lub „siła spokoju”
Sochin-dachi-(Fudo-dachi) – postawa trwała „zakorzeniona”, postawa pośrednia pomiędzy zen-kutsu-dachi, a kiba-dachi
Soeru – złapać, ścisnąć
So-in – grzbietowa powierzchnia stopy, tuż przy podstawie palców
Sokumen – strona, bok
Sokumen-awase-uke – blok dwuręczny, blok złączonymi dłońmi
Sokutei-osae-uke – blok naciskiem stopy
Sokuto – zewnętrzna krawędź stopy
Sokuto-ashi-barai – „zamiatanie” krawędzią stopy
Sokuto-geri – kopnięcie krawędzią stopy
Sonoba-kihon – kihon w miejscu
Sorashi – fałszywy atak
Sore-made – koniec walki, stop!
Soto – od zewnątrz do wewnątrz
Soto-uke – blok z zewnątrz do wewnąrz
Suigetsu – splot słoneczny
Sukui – łyżka, chochla, czerpak
Sukui-uke – blok zgarniający, wykonany ręką
Sumo – starożytna japońska sztuka zapasów
Suri-ashi – przesuwanie stopy po podłożu
Sutemi-waza – techniki ostatniej szansy
Suwari-waza – techniki walki stosowane pomiędzy siedzącymi partnerami
Powrót do początku strony

T)
Tachi – pozycja stojąca
Tachi-rei – ukłon w pozycji stojącej, całym ciałem i głową, bez spuszczania oczu z twarzy partnera
Tachi-waza – techniki wykonywane w pozycji stojącej
Tai – ciało
Taikyoku – podstawa, nazwa kata; Taikyoku-Shodan, Nidan, Sandan, Yodan, Godan – „pierwsza podstawa”
Taicho – kapitan zespołu w karate sportowym
Tai-sabaki – ruchy skrętne i obrotowe ciała, panowanie nad tymi ruchami
Takate – ramię
Tameshiwari – rozbijanie, łamanie deski. W ogólniejszym sensie nazwa wszystkich prób sprawnościowych, polegających na atakowaniu różnych przedmiotów i wywieraniu na nie destrukcyjnego działania
Tanden – podbrzusze, obszar poza pępkiem
Tanto-jutsu – umiejętność walki nożem
Tao – kata, ćwiczenie formalne w chińskim kung-fu
Tatami – mata ze słomy ryżowej o standardowych rozmiarach 186x93x6 cm, twarda a jednocześnie elastyczna. Z licznych mat tego rodzaju układa się podłogi w „do-jo” i na nich ćwiczy rzuty. W karate maty stosuje się m. in. do treningu podcięć i rzutów oraz do przeprowadzania walk sportowych
Tate – od góry do dołu, wzdłuż, pionowo
Tate-zuki – cios pionową pięścią
Tateru – podnieść
Te – ręka
Te-nagashi-uke – zgarniający blok dłonią
Te-osae-uke – blok naciskiem ręki
Te-ude-waza – techniki blokowania dłonią lub ramieniem
Te-waza – techniki rąk
Teiji-dachi – postawa w której stopy ustawione są w kształcie litery „T”
Teisho – wewnętrzna powierzchnia dłoni, nasada, podstawa dłoni
Teisho-awase-uke – blok złączonymi podstawami dłoni
Teisho-uchi – uderzenie nasadą dłoni
Teisoku – wewnętrzna krawędź podeszwy
Teisoku-ashi-barai – zamiatanie spodem stopy
Tekki – nazwa kata; Tekki-Shodan, Nidan, Sandan – „jadący konno”
Tekubi – nadgarstek
Tekubi-kake-uke – blok-hak nadgarstkiem
Tendo – kość ciemieniowa
Tetsui – zewnętrzna część ściśniętej pięści, „stalowy młot”
Tobi – wyskok
Tobi-geri – kopnięcie z wyskoku
Tobikomi-zuki – cios z wyskoku, podskoku
Tobikonde – doskok
Tobikonde-oi-zuki – cios ręczny z doskoku
Tokui-kata – kata dowolne, ulubione
Tokui-waza – techniki ulubione, techniki, w których specjalizuje się dany zawodnik
To-ma – duży dystans, również zbyt duży dystans
Tonfa – pałka z zamocowaną obrotowo, prostopadłą do niej rękojeścią
Tora – tygrys
TORAKAN – “SZKOŁA TYGRYSA”, nazwa znanego w kraju klubu karate z miejscowości Biała w woj. opolskim, którego założycielem jest shihan Marek Zabiegała
Tori – atakujący
Tsugi-ashi – krok dostawny
Tsukami – uchwyt
Tsukami-uke – blok odpychający, wyprostowaną ręką
Tsuke – uderzać, pchać, bić
Tsuki-(Zuki) – uderzenie po linii prostej, pchnięcie
Tsuki-no-kokoro – „duch jak księżyc”
Tsuki-uke – cios-blok na poziomie klatki piersiowej
Tsuki-waza – techniki ciosów, odmiany ciosów
Tsumasaki – pazury, paznokcie – w karate termin ten odnosi się do opuszek palców stóp, jako powierzchni uderzającej
Tsuru-ashi-dachi – postawa „żurawia” na jednej stopie, charakterystyczna dla kata „Gankaku”
Tsuzukete – kontynuować
Tsuzukete-hajime – podjąć przerwaną walkę
Powrót do początku strony

U)
Uchi – uderzenia po łuku, po trajektoriach innych niż linia prosta
Uchi-ashi-barai – zagarnięcie nogą od wewnątrz na zewnątrz
Uchi-ashibo-kake-uke – blok zakrzywioną nogą do zewnątrz
Uchi-hachiji-dachi – postawa w której stopy rozstawione są na szerokość bioder, palcami do wewnątrz
Uchi-uke – blok od wewnątrz na zewnątrz
Uchi-waza – techniki uderzeń, techniki cięć
Ude – przedramię
Ude-uke – blok przedramieniem
Ueshiba Morihei (1883 – 1969) – twórca Aikido, nazywany O’Sensei (wielki nauczyciel), był posiadaczem 32 certyfikatów (dyplomów ukończenia) różnych sztuk walki
Uke – blok
Uke-dachi – postawy obronne
Uke-geri – techniki bloków nogami
Uke-kamae – blok kamae, garda
Uke-waza – techniki bloków
Ukemi – obrona, pady, przewroty
Ukemi-waza – techniki padów np. w Judo
Uke-te – wykonujący kata, broniący się
Unsu – nazwa kata „ręka w chmurach” lub „niebiańskie ręce”
Ura – przeciwnie, odwrotnie, tylna strona
Ura-mawashi-geri – kopnięcie odwrotne po okręgu, przeciwne do mawashi-geri
Uraken – tył pięści, głowa II i III kości śródręcza widziana od strony grzbietu pięści
Uraken-uchi – uderzenie zadane grzbietem pięści
Ura-zuki – krótki cios obróconą pięścią
Ushiro – tył, do tyłu, tylna strona
Ushiro-geri – kopnięcie w tył
Ushiro-ura-mawashi-geri – kopnięcie odwrotne-obrotowe, tylne
Powrót do początku strony

W)
Wado-ryu – („wa”= harmonia) szkoła karate założona w 1939 roku przez Hironori Otsuka (1892 – 1982) – za zgodą Gichina Funakoshie’go; H. Otsuka zerwał z zasadą „stalowego bloku”, zamiast siły łamiącej ręce – postulował zręczność i spryt, zamiast frontalnego ataku – zaskakujące zejście z linii ciosu
Wakizashi – krótki miecz samurajski
Wan – przedramię, ramię, udo
Wankan – nazwa kata „korona królewska”, „krąg rąk” lub „sosnowy wiatr”
Washide – orla ręka, ręka ułożona jak szpony orła
Waza – zbiór technik, technika, sztuka, sposób, umiejętność, sprawność, metoda
Waza-ari – przewaga, niepełny punkt, (około 70% punktu)
Waza-o-hodokosu-koki – psychologiczny moment do wykonania techniki
Wazuki – uderzenie koliste
Powrót do początku strony

Y)
Yama – góra
Yama-zuki – uderzenie oburącz, w taki sposób, że jedna ręka atakuje poziom gedan, a druga poziom jodan, duże i szerokie „U”
Yame – stop!, zatrzymać się
Yari-jitsu – starożytna japońska sztuka władania włócznią
Yasume – odprężyć się, rozluźnić się
Yoi – uwaga!, gotów, pozycja gotowości
Yoko – kierunek poziomy, bok
Yoko-empi-uchi – uderzenie łokciem w bok
Yoko-geri – kopnięcie boczne
Yoko-geri-keage – kopnięcie boczne – wznoszące
Yoko-geri-kekomi – kopnięcie boczne – przebijające, penetrujące
Yomi – zdolność czytania zamiarów z twarzy przeciwnika
Yon – cztery, czwarty
Yori-ashi – przesunięcie do przodu lub do tyłu bez zmiany pozycji
Yorokobaseru – proszę
Yubi – palce
Yudansha – posiadacz czarnego pasa
Yuki – odwaga, zwycięstwo
Yu-no-sen – późniejsze przejmowanie inicjatywy
Yushu – honor
Powrót do początku strony

Z)
Za – pozycja siedząca
Zanshin – pozostawanie w czujnej gotowości, np. po wykonaniu skutecznej techniki, dokładne zakończenie
Zarei – ukłon w pozycji siedzącej
Za-zen – japoński siad skrzyżny lub w pozycji lotosu – dla psychicznej koncentracji
Zen – tradycja „buddyzmu mahajany”; proces koncentracji, w trakcie którego umysł zostaje najpierw uspokojony i doprowadzony do skupienia na jednym, w końcu zaś do przebudzenia
Zen, Ken, Isoha – Umysł, Ciało, Jedność
Zen-kutsu-dachi – postawa wykroczna z wypadu, w której około 70% ciężaru ciała spoczywa na nodze wykrocznej
Zenpo – kierunek w przód
Zenpo-geri – kopnięcie przednie
Zen-wan – zewnętrzna część przedramienia
Zero – zero
Zubon – spodnie ubioru treningowego
Zuki-(Tsuki) – cios prosty
Powrót do początku strony

Liczebniki i odliczanie:
0 – zero
1 – ichi
2 – ni
3 – san
4 – shi
5 – go
6 – roku
7 – shichi
8 – hachi
9 – kyu
10 – ju
11 – ju-ichi
12 – ju-ni
20 – ni-ju
22 – ni-ju-ni
30 – san-ju
40 – shi-ju
90 – kyu-ju
95 – kyu-ju-go
100 – hyaku
1000 – sen
Powrót do początku strony

Wymowa: uproszczone zasady wymowy głosek w języku japońskim
j=dź – judo=dziudo
w=u – mawate=mauate
y=j – yame=jame
z=dz – zuki=dzuki
ch=ć – chudan=ciudan
sh=ś – shuto=siuto

Powrót do początku strony