KATA GOJU RYU
Pięć filarów dobrze wykonanego kata to:
- Mocne, zdecydowane spojrzenie (gotowość do walki).
- Poprawne, mocne postawy (dojrzałość techniczna).
- Pełne energii techniki (wyraz pilnej pracy).
- Nienaganne kiai (będące przejawem zaangażowania całego ciała).
- Nieprzerwany zanshin (czujność).
Nazwy wg WKF:
- Gekisai Dai Ichi
- Gekisai Dai Ni
- Sanchin
- Saifa
- Seiyunchin
- Shisochin
- Sanseru
- Seisan
- Seipai
- Kururunfa
- Suparimpei
- Tensho
Uwaga: prezentowane kata w formie animacji i filmów nie stanowią materiału szkoleniowego. Prawidłowych form kata można się nauczyć tylko poprzez bezpośrednie ćwiczenie pod okiem wykwalifikowanego trenera. Wideo czy animacja może być pomocne, ale nie może uczyć ani poprawiać błędów. Pamiętaj i przestrzegaj.
Gekisai Dai Ichi
Autorem jest twórca stylu Goju Ryu – Chojun Miyagi. Ich historia sięga początku lat 40-tych XXw., w których wkładano wiele siły w rozpowszechnianie karate przez co sztuka ta stawała się coraz bardziej popularna. Układy narodziły się jakby z potrzeby, gdyż oryginalne kata Goju Ryu były zbyt trudne dla nowych adeptów, którymi coraz częściej stawały się dzieci i młodzież.
Jedna z wersji mówi, że dla uczniów początkujących powstały formy o nazwie Hookiyu Kata, w skład których wchodziły Fukyu Ich – autorem jej był Soschin Nagamine (Matsubayashi Ryu) i Fykyu Ni autorstwa Chojuna Miyagi. Fukyu były uporządkowanym kihonem egzaminacyjnym, w którym szczególna uwagę zwracało się na podstawy karate, czyli stabilne pozycje, efektywne bloki i silne ciosy. Mimo, że są to typowe kata Goju Ryu (Naha-Te), widać w nich wpływy Shuri-Te, systemu samoobrony nauczanego przez wielkiego mistrza Yasutsune Itosu.
W roku 1940 Chojun Miyagi adoptował swoją formę do Gekisai Dai Ich oraz stworzył drugie kata Gekisai Dai Ni. Tak jak w zamierzeniach twórcy, są to formy stosunkowo łatwe do zinterpretowania i zapamiętania. Do dziś używa się ich jako form dla początkujących. Kanji “Geki” znaczy “walczyć” (“uderzać”, “demolować”) natomiast “Sai” “łamać”. Całe kata Gekisai można zdefiniować jako “atakować i zniszczyć” co prawdopodobnie odnosiło się do żołnierzy amerykańskich walczących z Japonią w czasie II Wojny Światowej. Ciekawostką jest to, iż ze względu na istotną różnicę we wzroście amerykańskich i japońskich (okinawskich) żołnierzy, ciosy w Gekisai Dai oddawane były wyżej niż na wysokość głowy.
Formy Gekisai Dai są jedynymi w Goju Ryu formami zaczynającymi się w lewo, natomiast Gekisai Dai Ich jest jedyną formą w Goju Ryu, która kończy się “do przodu”.
https://www.youtube.com/watch?v=fgA_ITNi5FMGekisai Dai Ni
Forma tego kata jest bardzo podobna do Gekkisai Dai Ichi. Włączone zostały tutaj już niektóre zaawansowane techniki – Kake Uke, Tora Guchi Uke i Neko Ashi Dachi – to dodatkowe techniki w tym kata. W Gekkisai Dai Ichi wykorzystuje się pełną moc i prędkość. W Gekkisai Dai Ni występuje pojęcie „muchimi” (ciężkiej, klejącej, ale napływającej akcji), które zostało wprowadzony w Kake i Tora Guchi Uke. „Muchimi” wymaga pozycji z niższym środkiem ciężkości – Neko Ashi Dachi.
Sanchin
To niewątpliwie esencja całego Goju Ryu. W dosłownym tłumaczeniu Sanchin to Trzy Bitwy. Większość źródeł podaje, że autor układu jest nieznany, choć przypuszcza się, że jest nim Kanryo Higaonna. Pewne jest to, że forma ta korzeniami sięga Chin. Mówi się, że Sanchin należy do najtrudniejszych kata w karate. Wersja praktykowana w Goju Ryu (nazywana Miyagi Sanchin), różni się nieco od oryginału (za który uważana jest Higaonna Sanchin), a zmian dokonał Chojun Miyagi w pierwowzorze Sanchin wykonywane było z otwartymi dłońmi. Wersja Miyagi Sanchin jest także nieco bardziej symetryczna. Kata wykonywane jest przy maksymalnym napięciu wszystkich mięśni, co jest z tym związane ze specyficznym oddechem dla Goju Ryu. Ćwiczenie tego kata wyrabia koncentrację, ducha walki, ale przede wszystkim odporność na ciosy i siłę fizyczną. Wykonywane na mistrzowskim poziomie pozwala wykonującemu na przyjmowanie ciosów bez groźby bólu czy urazu.
Układ ten wykonywany jest podczas egzaminów na wszystkie stopnie mistrzowskie począwszy od stopnia Shodan, jest on wizytówką Goju Ryu. Sanchin automatycznie kojarzy się z naszym stylem.
https://www.youtube.com/watch?v=J9YLBYTsS-YSaifa
Kata ma typowo chińskie pochodzenie. Na Okinawę sprowadził je mistrz Kanryo Higaonna, jednak niektóre źródła podają, że to właśnie Higaonna jest jego twórcą. Natomiast inne źródła podają (co jest mniej prawdopodobne), że to sensei Miyagi jest jego twórcą. Kanji “Sai” znaczy “łamać” a “Ha” – “rozdzierać” (“Ha” w dialekcie okinawskim to “Fa”). Znajdują się w nim prowadzone po okręgu uderzenia tetsui na głowę, podwójne uderzenia, uderzenia kolanem oraz kopnięcia mae geri stojąc na jednej nodze, a w pierwszej części kata wyrwanie się z uchwytu przeciwnika.
Wykonywanie kata wymaga odpowiedniego rozluźnienia ciała, na tym etapie bardzo ważna jest także praca bioder i utrzymywanie prawidłowego balansu ciała. Dodatkową informacją jest to, że po punkcie kulminacyjnym kiai występuje jeszcze przechwycenie i “dobicie przeciwnika”.
https://www.youtube.com/watch?v=Hzlg9vJW7OkSeiyunchin (Seienchin)
To bardzo stare kata, jednak wciąż piękne i eleganckie. Na sam widok osoby wykonującej kata widać, że korzenie formy sięgają Chin. Prawdopodobne jest, że forma pochodzi z jednego z chińskich systemów samoobrony zwanej Heing. Później została sprowadzona na Okinawę i tak jak inne chińskie formy, “przystosowana” do okinawskich warunków. Wszystkie techniki w kata to techniki ręczne, nie występują tu kopnięcia. Forma wyrabia stabilną i niezłomną postawę. Różne wersje tej formy ćwiczone są w kilku stylach karate, np. Goju Ryu, Shito Ryu. Seiyunchin tłumaczyć można jako “spokojny marsz”.
Shisochin
Typowo chińskie kata zaczynające się podobnie jak Sanseru, z tą różnicą, że z otwartymi dłońmi. Kata to kładzie nacisk na walkę w czterech kierunkach. Ukazane są tu elementy przechwytywania ramion przeciwnika i zakładania dźwigni. Charakterystyczne są tu techniki pchnięć, które ustawiają przeciwnika we właściwym dystansie, po którym następuje szybki i wykonywany z dużą szybkością atak.
Sanseru
Bardzo mało informacji dotrwało do dziś o historii Sanseru. Nazywane jako „kata smoka” ze względu na swoje ciężkie i silne ruchy. Początek kata wygląda tak jak najbardziej zaawansowane formy Goju Ryu takie jak Suparinpei czy Kururunfa, jednak jest to forma zupełnie różna. Charakteryzują ja krótkie ruchy kończące się twardym i zdecydowanym atakiem. Ćwiczący porusza się w czterech kierunkach. Forma nie jest tak trudna jak inne kata Goju Ryu, wymaga jednak olbrzymiej siły fizycznej i szybkości. Niemniej jednak jest to bardzo trudne do opanowania i skomplikowane kata.
Seisan
(Sesan, Seishan, Jusan , Hangetsu)
Karate kata Seisan dosłownie oznacza ’13’. Niekiedy tłumaczy się to jako „13 Rąk”, „13 Pięści”, „13 Technik”, „13 Kroków”, a nawet „13 pozycji zabijania”. Jednak nazwy te nie mają podstaw historycznych.
Seisan uważany jest za jedne z najstarszych kata, dość rozpowszechniony wśród szkół Nahate. Shito-ryu ma własną wersję i różne wersje są praktykowane nawet w pochodnych Shurite, takich jak Shotokan (zwane Hangetsu) i w Wado-ryu (zwane Seishan). Isshin-ryū również przyjął to kata. Jest również praktykowane w koreańskich stylach, takich jak Tang Soo Do i Soo Bahk Do i nazywa się Sei-Shan lub Seishan w języku koreańskim. Ze względu na trudności, to kata jest często zarezerwowana dla zaawansowanych.
Istnieje wiele teorii dotyczących nazwy kata. Należą do nich liczba kroków początkowych w kata, liczba różnych rodzajów „mocy” lub „energii”, liczba aplikacji, lub że kata reprezentuje obronę przed 13 konkretnymi rodzajami ataków. Najbardziej prawdopodobnym wyjaśnieniem jest liczba niezapowiedzianych technik zawartych w kata. Uważa się, że Seisan wywodzi się z Yong Chun White Crane Boxing z prowincji Fujian w południowych Chinach, gdzie forma ta jest znana jako “Four Gate Hands”. W tym programie są inne chińskie style mające formę “Shisan” (13), ale link z określonej formy kung-fu do Okinawan Seisan nigdy nie został ustalony.
Wersja kata Goju-Ryu (Naha-te) jest bardziej skomplikowaną wersją, która zawiera techniki walki w bliskiej odległości, takie jak naciśnięcia krótkich dystansów, niskie kicksy i zmiany kierunkowe powodujące niewyważenie przeciwnika. Zawiera techniki wykonywane w pełnym zakresie przez cały zakres ruchu, a także silne szybkie techniki. Seisan jest uzupełnieniem Seiyunchin.
https://www.youtube.com/watch?v=ZimpSFMgm4cSeipai (Sepai)
Kata pochodzi z Chin. Nazwę można tłumaczyć jako “18 rąk” a w kata można doliczyć się 18 obrotowych ruchów ciała. Ze względu na dynamiczne obroty bardziej preferują je osoby szybkie i lekkie, choć i tu występują ciężkie i silne ciosy, np. Ura Zuki. Kata zaczyna się powoli ruchem w tył do Shiko Dachi. Forma ta praktykowana jest do dziś w kilku stylach karate np. Goju Ryu, Shito Ryu (zachowały się fotografie pokazujące mistrza Kenwa Mabuni – twórcę Shito-Ryu wykonującego formę Sepai).
Kururunfa
Można je określić jako wstęp do Suparinpei. Aby prawidłowo je wykonywać, karateka powinien mieć bardzo dobrze opanowane wszystkie wcześniejsze formy. Możemy tu spotkać szybkie i dynamiczne obroty ciała w bliskim kontakcie z przeciwnikiem. Dużą ilość technik zadawanych łokciem, będących również blokiem i atakiem. Charakterystycznym elementem jest widowiskowe uwolnienie się od chwytu, uderzenie tylną częścią głowy i rzut z przysiadem z rękoma ustawionymi jak cięcie mieczem. Kururunfa razem z Suparinpei stanowią esencję stylu Goju Ryu. Jest to przedostatnie kata tego stylu.
Suparimpei
(Suparinpe, Suparenpei, Suparunpei, Suparinpei)
Najbardziej zaawansowane kata Goju Ryu zawierające 108 technik. Chińska nazwa tego kata to Pechurin. Podobnie jak Kururunfa ukazuje prawdziwą naturę Goju Ryu. W formach tych znajduje się wiele ukrytych technik i znaczeń. Bloki są jednocześnie atakami (Hiji Uke/Uchi). Przejścia w Sanchin wykonywane są po linii prostej. Po i w czasie wykonywania techniki ręka nie wraca do hikite. Wygląda to tak, jakby techniki były skrócone. Dotyczy się to zarówno technik Tsuki jak i Uke oraz Uchi. By zacząć ćwiczenia Suparimpei trzeba najpierw rozumieć kata Sanchin i Seisan. Ze względu na zaawansowane techniki i stopień trudności tego kata nie zaleca się ćwiczenia tej formy podczas “zwykłych” treningów karate.
Legenda głosi, że ok. 1600 roku w Chinach żyła grupa wojowników, która grabiła bogatych lordów i rozdawała biednym. Było ich 108. Złożyli oni przysięgę walki z niesprawiedliwością, poszukiwania oświecenia i ucieczki od 108 śmiertelnych pasji poprzez praktykowanie sztuk walki i mając jako bazę formę składającą się ze 108 ruchów – Suparimpei. Mówi się, że jeden (lub kilku) z wojowników przedostał się na Okinawę i nauczał swojej formy. Inna wersja tej legendy głosi, że Supaimpei zostało stworzone na cześć tych 108 wojowników.
https://www.youtube.com/watch?v=atwiNImy56YTensho
Twórcą Tensho jest Chojun Miyagi. W dosłownym tłumaczeniu Tensho to “obracające się ręce”. Forma ta uosabia miękki aspekt Goju Ryu i odnajdziemy w nim krótkie miękkie bloki wykonywane otwartymi dłońmi (np. Ko Uke, Mae Mawashi Uke) oraz uderzenia. Podobnie jak w Sanchin spotykamy się tu z napięciami, jednak już nie tak mocnymi (np. podczas całej formy wymagane jest napięcie brzucha) i głębokim oddechem. Całość sprawia, że jest to forma bardzo charakterystyczna dla Goju Ryu. Dobrze wykonywana wyrabia siłę oraz dynamikę, przede wszystkim uczy “miękkiego” (Go) Goju Ryu.
Po wykonaniu kata można dojść do wniosku, iż forma ta zawiera jakąś mistyczną moc, ponieważ wykonana po ciężkim treningu przywraca i regeneruje siły oraz zachęca do dalszego wysiłku wkładanego w trening.
